| کتابخانه آستان مقدس، قبل از انقلاب اسلامی* /
شکل گیری کتابخانه – با توجه به اسناد و قرائن موجود – از نیمه دوم قرن سوم هجری بوده است. بیگمان حضور چشمگیر اصحاب و شیعیان ائمه (علیهم السلام) در شهر قم و مهاجرت گروه زیادی از امامزادگان، برگسترۀ علمی این سرزمین میافزود که در این میان، استقرار حکومتهای شیعی – به ویژه صفویه – نقش ممتازی در رونق و گسترش مراکز علمی داشت.
برپایی و تأسیس محافل و مدارس دینی با محوریت حرم مطهر و نیز اهدای کتاب از سوی دانشمندان و خیّرین، فرهنگ « وقف » را در جامعه ترویج می داد که یکی از مصادیق همیشگی آن، تأسیس و تجهیز «کتابخانه»میباشد.
سال 1331 ش. را میتوان برگ زرّینی از تاریخچه کتابخانه آستان مقدس برشمرد؛ زیرا در این سال، متولی وقت (مرحوم حاج سید ابوالفضل تولیت) 1500 جلد کتاب (خطی و چاپی) اهدا کرد که تا حدود زیادی پاسخگوی نیاز پژوهشگران بود. اما آنچه مسلّم است، تعداد کتابهای حرم مطهر تا سال 1355ش. دوازده هزار جلد بوده است. شایان توجه اینکه: مکان کتابخانه در آن دوره، در طبقه فوقانی حرم مطهر قرار داشت.
کتابخانه آستان مقدس، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی* /
پس از برپایی نخستین حکومت شیعی با ساختار مستحکم « ولایت فقیه » در کشور عزیزمان، «مراکز و محافل علمی» مورد توجه امت اسلامی و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت.
انتصاب هر یک از متولیان آستان مقدس و مدیران کتابخانه، زمینه شکوفایی و تقویت امور فرهنگی را سرعت بخشید.
کتابخانه آستان مقدس مفتخر است که به عنوان اولین کتابخانه قفسه باز استان قم، قدم دیگری در راستای گسترش معارف قرآن و عترت برداشته است. تالار مرجع، نرم افزارهای امانی، اینترنت پژوهشی، مطبوعات روز و ارائه تصاویر نسخ خطی و کتب قدیمی از دیگر خدمات این مرکز علمی فرهنگی می باشد.
======================================
مکتبة العتبة المقدّسة في قم، قبل الثورة‌الإسلامیة
إنّ المکتبة تکوّنت من القرن الثانی أو الثالث علی ما تشهد به الوثائق و الدلائل الموجودة.
وبما انّ احتضان بلدة قم المقدسة لکثیر من أصحاب الأئمة علیهم السلام و شیعتهم الخلص و اشتیاق اولاد المعظمین للائمة الکرام علیهم السلام، کان یزید علی الثراء العلمي لهذه الأرض المقدسة، کان لثبیت و استقرار الحکومات الشیعیة لا سیّما الصفویّة، دور متمیّز في ازدهار و توسعة المراکز و المؤسسات العلمیّة.
انّ مرکزیّة العتبة المقدسة في إنشاء و إقامة المدارس الدینیّة و هکذا إهداء الکتب من ناحیة العلماء و أهل الخیر و السخاء، کان یشیع ثقافة الوقف التي هی من أهمّ الثقافات الدینیة و من أبرز مصادیق الوقف هو إنشاء و تأثیث المکتبة الخاصّة.
و سنة1331ش الذی تحسب من الایام الذهبیة و قمّة لازدهار المکتبة؛ أهدی سدانة العتبة المقدّسة حاج سید ابی الفضل التولیة، ألف و خمسمائة کتاب ما بین مخطوط و مطبوع و و هذا ما کان یروی عطش المحقّقین.
و من المعلوم أنّها کانت تحتوی علی اثني عشر ألف کتاب مع أنّ مکانها کان في الطابق العلوی للعتبة المقدّسة.
مکتبة العتبة المقدّسة، في عهد الثورة الإسلامیة
منذ استقرار أوّل حکومة شیعیّة علی أساس ولایة الفقیه في وطننا الثمین، اهتمّت الأمّة الاسلامیّة و مسؤولو نظام الجمهوریّة الاسلامیّة للمؤسسات و المعاهد الدینیّة. و بنصب الأمانة العامّة و أمانة المکتبة ازدهرت یوماً بعد یوم من الناحیة الثقافیة.
و تفتخر هذه المکتبة کأوّل مکتبة ذارفوف مفتوحة في محافظة قم، حيث يكون الكتاب تحت متناول القرّاء والباحثين مما يساعده على سهولة وسرعة الاطلاع على ما يبتغيه من موضوع خاص أو عام، و هو یعتبر من الخطوات الهامّة في بسط معارف اهل البیت علیهم السلام.
قسم المعاجم ، الادوات الکمبیوتریّة ، الاینترنیت الدراسي و قسم الصحف الیومیّة و تقديم صور النسخ المخطوطة و الکتب الاثریّة و القدیمة من نشاطات و خدمات مطلوبة تقدمها هذا المؤسسة العلمیّة و الثقافیّة .
========================================
Library of Hazrat Masumah’s Sacred Sanctuary
On the basis of certain documents, the library of Hazrat Masumah’s Sacred Sanctuary at Qom was founded in the second half of the 3rd/ 9th century.
No doubt, the magnificent presence of the Shii followers of the infallible imams at Qom, and particularly migration of a number of imamzadehs, have added to the academic status of Qom. More importantly, the establishment of Shii states, especially the Safavid dynasty, played a magnificent role in the development of Qom. This was coupled with holding academic discussion groups and forming religious colleges, all around the sacred sanctuary. At the same time, leading scholars and benefactors contributed to the culture of making endowments [waqf] through donating books to the library.
In recent times, the year 1331 Sh/ 1952 made in important date in the history of the library. In the same year, the late Hajj Sayyid Abulfazl Towliyat, who was then the superintendent of the sacred sanctuary, donated 1,500 books, both in print and in manuscript, to the library. This donation proved a significant help to scholars and students. What is certain is that the holdings of the library amounted to 12,000 volumes by 1355 Sh/1977; the library was then located on the second floor of the sacred sanctuary.
The library of the sacred sanctuary after the Islamic Revolution
Soon after the establishment of the first Shii state in Iran on the firm basis of the wilayat-e faqih doctrine, the academic and learning centers received the special attention of both the public and the authorities. Each of the superintendents of the sacred sanctuary and the curators of the library made a yet greater contribution to its development and reinforced the cultural activities concerned.
And now…
The library of the sacred sanctuary is happy to provide the first open-shelf library in the Qom province, to take another step in the spread of the knowledge of the Quran and the Ahl al-Bayt. In line with this, the reference hall, lendable softwares, the internet hall, daily press, and services concerned with the manuscripts and rare books are just some of the services offered.
|